Nastrój mas na Górnym Śląsku przedstawia się rozmaicie, zależnie od powiatów; w powiatach północnych, a więc opolskim, strzeleckim, lublinieckim, kluczborskim, północnej części tarnogórskiego i toszeckim, ludność przeważnie godziła się z myślą odczekania plebiscytu, do którego tu i ówdzie zaczęto się przygotowywać. Natomiast w powiatach południowych i przemysłowych, a w pierwszym rzędzie w katowickim i rybnickim, ludność polska doprowadzona do ostateczności nadużyciami władz niemieckich i zdenerwowana długim i próżnym oczekiwaniem opuszczenia przez Niemców Śląska, lada chwila może chwila może chwycić za broń. Dotychczasowi przywódcy zarówno w POW [Polskiej Organizacji Wojskowej - red.], jak i w Podkomisariacie tracą coraz bardziej swój wpływ. Jestem najmocniej przekonany, że jeśli od 10-14 dni Niemcy nie ogłoszą zupełnej amnestii politycznej i komisja ententy nie przybędzie na Górny Śląsk, wybuch samorzutny powstania ludowego jest nieunikniony. Przy tym wśród ludności robotniczej w powiatach przemysłowych wybuchną niepokoje, wywołane przez żywioły wywrotne, spartakusowców i częściowo bandytów. Ci ostatni np. w okolicach Zabrza i Zaborza są podobno zorganizowani w wielkie bandy (np. sławnego Hajoka, licząc około 500 ludzi) i tylko czekają sprzyjającej chwili, aby wystąpić.

 

    Meldunki nadeszłe do Głównej Komendy w ciągu nocy dowodziły, że powstanie wybuchło z żywiołową siłą na przeważnej większości terenu plebiscytowego, zamieszkałego przez ludność polsko-katolicką (...) Główne punkty, jak Katowice, Siemianowice, Chorzów, Królewska Huta, Bytom, Wielkie Hajduki, Nowy Bytom, Zabrze, Pyskowice, Żory, Pszczyna, Rybnik itd., zostały zajęte przez powstańców. Tylko Gliwic nie zdołano opanować. (...)
Wybuch powstania zaskoczył nie tylko Niemców, ale i Komisję Międzysojuszniczą. Nazajutrz sytuacja się zmieniła, bo załogi alianckie wystąpiły czynnie przeciwko powstańcom w głównych miastach. W Katowicach Francuzi zażądali od powstańców opuszczenia miasta. Powstańcy się do tego dostosowali. Gdy po raz wtóry chcieli miasto zająć, spotkali się z tankami francuskimi i mieli zabitych i rannych. Musieli się wycofać na krańce miasta i zadowolić się cernowaniem [blokowaniem -przyp. red.] go.
W Bytomiu Francuzi zagroził ogniem i powstańcy musieli miasto opuścić. To samo zdarzyło się w Tarnowskich Górach gdzie indziej. W Pszczynie Włosi chcieli rozbroić powstańców, co im się jednak nie udało.
W Rybniku doszło do ciężkich walk z Włochami, którzy mieli tam kilkunastu zabitych i kilkudziesięciu rannych. (...)
Opuszczono miasta i trzeba było zadowolić się ich cernowaniem. Utraciliśmy przez to najważniejsze węzły kolejowe i mieliśmy bardzo poważne trudności w łączności.

    Rząd Rzeczypospolitej Polskiej odwołał mnie ze stanowiska polskiego komisarza plebiscytowego na Górnym Śląsku, ponieważ nie przeszkodziłem zbrojnemu powstaniu ludu polskiego na Górnym Śląsku. Oświadczam uroczyście, że uczyniłem wszystko, co było w moich siłach, aby zapobiec zbrojnemu powstaniu i zakłóceniu porządku publicznego. Gdy jednak propozycje Wysokiej Komisji Międzysojuszniczej Rządzącej i Plebiscytowej  w Opolu co do podziału Górnego Śląska dostały się do wiadomości szerokich kół polskich robotników i chłopów, którzy od wieków są przedmiotem niesumiennego wyzysku i brutalnej polityki represji ze strony Prus i Niemiec, ogarnęła te masy bezgraniczna rozpacz na myśl, że znowu mogą powrócić pod jarzmo prusko-niemieckie. Ludność zdecydowana na wszystko [...] samorzutnie rozpoczęła strajk generalny. Wszystkie kopalnie i huty stanęły. Trzysta tysięcy robotników strajkuje, a włościanie górnośląscy zsolidaryzowali się z nimi. [...]
    Oświadczam [...], że ten lud, który w przeciągu ostatnich dwóch lat po raz trzeci chwyta za broń przeciwko Niemcom, nigdy już nie zniesie panowania prusko-niemieckiego. A ja ten lud nam, bo jestem synem jego i od lat dwudziestu razem z nim walczę o prawa i wolność jego.