Ostateczny kształt Rzeczypospolitej
Statut Organiczny województwa śląskiego
Ustawa konstytucyjna zawierająca Statut Organiczny województwa śląskiego (fragm.), 15 lipca 1920 r.
I. Przepisy Ogólne
Art. 1. Województwo śląskie będzie obejmowało wszystkie ziemie śląskiej przyznane Polsce czy to ze Śląska Cieszyńskiego, czy też na mocy art. 88 Traktatu Wersalskiego z Niemcami z 28 czerwca 1919 r.
Województwo śląskie będzie nieodłączalną częścią składową Rzeczypospolitej Polskiej i będzie posiadało prawa samorządne stosowanie do przepisów niniejszego statutu organicznego. [...]
Województwo śląskie będzie nieodłączalną częścią składową Rzeczypospolitej Polskiej i będzie posiadało prawa samorządne stosowanie do przepisów niniejszego statutu organicznego. [...]
II. Kompetencje ustawodawstwa i samorządu śląskiego
Art. 4. Dla ustawodawstwa Sejmu Śląskiego są zastrzeżone sprawy następujące:
1) ustawodawstwo o używaniu języka polskiego i niemieckiego w służbie zewnętrznej wszelkich cywilnych władz i urzędów na obszarze Śląska;
2) ustawodawstwo o ustroju śląskich władz administracyjnych i o samorządzie powiatowym i gminnym, tudzież podział administracyjny Śląska;
3) ustawodawstwo o organizacji sił policyjnych i żandarmerii; [...]
12) ustawodawstwo o zaopatrzeniu ludności śląskiej w energię elektryczną dla celów prywatnych i publicznych;
13) ustawodawstwo o kolejach drugo- i trzeciorzędnych (lokalnych) oraz o komunikacji elektrycznej i motorowej; [...]
15) ustawodawstwo w sprawie zakładów użyteczności publicznej, względnie w sprawie robót publicznych, dokonanych na koszt Skarbu Śląskiego [...] dopóki ustawodawstwo państwowe nie zapewni klasie robotniczej, względnie inwalidom, wdowom i sierotom wojennym w całej Rzeczypospolitej Polskiej lepszego lub przynajmniej takiego samego zaopatrzenia co ustawy na Śląsku obowiązujące. [...]
Art. 8. Zgody Sejmu Śląskiego będzie wymagało:
1) Wszelkie ograniczanie ilościowe wytwórczości przedsiębiorstw śląskich w dziedzinie produkcji węgla hutnictwa, wyrobów chemicznych, cementu i innych gałęzi produkcji zatrudniających na Śląsku co najmniej tylu robotników, co odpowiednie przedsiębiorstwa w innych dzielnicach Polski razem wziętych;
2) Wprowadzenie podatków od produkcji lub monopoli na węgiel, wyroby hutnicze, wyroby chemiczne, cement i inne gałęzie produkcji zatrudniające na Śląsku co najmniej tylu robotników, co odpowiednie przedsiębiorstwa w innych dzielnicach Polski razem wziętych. [...]
1) ustawodawstwo o używaniu języka polskiego i niemieckiego w służbie zewnętrznej wszelkich cywilnych władz i urzędów na obszarze Śląska;
2) ustawodawstwo o ustroju śląskich władz administracyjnych i o samorządzie powiatowym i gminnym, tudzież podział administracyjny Śląska;
3) ustawodawstwo o organizacji sił policyjnych i żandarmerii; [...]
12) ustawodawstwo o zaopatrzeniu ludności śląskiej w energię elektryczną dla celów prywatnych i publicznych;
13) ustawodawstwo o kolejach drugo- i trzeciorzędnych (lokalnych) oraz o komunikacji elektrycznej i motorowej; [...]
15) ustawodawstwo w sprawie zakładów użyteczności publicznej, względnie w sprawie robót publicznych, dokonanych na koszt Skarbu Śląskiego [...] dopóki ustawodawstwo państwowe nie zapewni klasie robotniczej, względnie inwalidom, wdowom i sierotom wojennym w całej Rzeczypospolitej Polskiej lepszego lub przynajmniej takiego samego zaopatrzenia co ustawy na Śląsku obowiązujące. [...]
Art. 8. Zgody Sejmu Śląskiego będzie wymagało:
1) Wszelkie ograniczanie ilościowe wytwórczości przedsiębiorstw śląskich w dziedzinie produkcji węgla hutnictwa, wyrobów chemicznych, cementu i innych gałęzi produkcji zatrudniających na Śląsku co najmniej tylu robotników, co odpowiednie przedsiębiorstwa w innych dzielnicach Polski razem wziętych;
2) Wprowadzenie podatków od produkcji lub monopoli na węgiel, wyroby hutnicze, wyroby chemiczne, cement i inne gałęzie produkcji zatrudniające na Śląsku co najmniej tylu robotników, co odpowiednie przedsiębiorstwa w innych dzielnicach Polski razem wziętych. [...]
III. O Sejmie i ustawodawstwie śląskim
Art. 13. Pierwszy Sejm Śląski będzie wybrany w głosowaniu powszechnym, bezpośrednim, równym, tajnym i stosunkowym. Na każdych 25 000 mieszkańców będzie przypadał jeden poseł. [...]
IV. Władze administracyjne województwa śląskiego
Art. 24. Naczelnymi organami administracji województwa śląskiego są: wojewoda i rada wojewódzka.
Art. 25. Rada wojewódzka składa się z wojewody śląskiego, z tegoż zastępcy i 5 członków wybranych w głosowaniu stosunkowym przez Sejm Śląski. Przepisy o sposobie wyboru tych członków uchwali Sejm Śląski.
Art. 25. Rada wojewódzka składa się z wojewody śląskiego, z tegoż zastępcy i 5 członków wybranych w głosowaniu stosunkowym przez Sejm Śląski. Przepisy o sposobie wyboru tych członków uchwali Sejm Śląski.
Cyt. za: Historia ustroju i prawa w Polsce 1918-1989. Wybór źródeł, opr. S. Rogowski, Warszawa 2006, s. 57-62.
Galeria
